Сталенне «Бярозкі»
Наша зерне — нашы думкі —
Не загінуць свету, —
Бліснуць краскай непаблеклай
Вечных агняцветаў.
Янка Купала
***
Мінула стагоддзе са дня нараджэння нашай «Бярозкі». Ды і не пазнаць ужо яе — з маленькага насення-парастка пераўтварылася ў казачную прыгажуню-князёўну: гордая і зграбная пастава ў іскрыстай кужэльнай сукні, натхнёны і гарэзлівы пагляд прывабіў не аднаго мінака, а смарагдавыя аксамітныя валасы яе вадаспадамі струменяцца па вытанчаных бялюткіх плячах. Словам, перад намі ўжо не сціплая дзяўчынка — статная паненка.
Давайце ж развеем смугу дзесяцігоддзяў ды паглядзім, з чаго ўсё пачыналася: як нарадзілася, вырасла і пасталела наша прыгажуня «Бярозка». І галоўнае, хто прыклаў шмат намаганняў, часу і творчых сіл, каб узрасціць яе ў лепшых традыцыях нацыянальнай літаратуры і культуры. Іх імёны вы ўсе добра памятаеце са школы, але сёння прапаную паглядзець на бацькоў «Бярозкі» іншымі вачыма: не як на далёкіх, адбітых у мармуры і бронзе класікаў, а як на руплівых настаўнікаў, выхавацеляў беларускай моладзі.
Узараў і падрыхтаваў глебу — будучы дом для маленькага насення — магутны волат не толькі пісьменніцкага пяра, але і ўпартай, цяжкой сялянскай працы — Якуб Колас. Хто, як не ён, абраўшы для літаратурнай творчасці такі, здавалася б, «прыземлены» псеўданім, зведаў сапраўдную каштоўнасць зямлі, а яна не вымяраецца ні валокамі, ні грашыма. У творчасці паэта яна ўведзена ў культ, набывае не столькі матэрыяльнае, колькі духоўнае значэнне, становіцца сінонімам да паняцця Радзімы:
Зямля не зменіць і не здрадзіць,
Зямля паможа і дарадзіць,
Зямля дасць волі, дасць і сілы,
Зямля паслужыць да магілы,
Зямля дзяцей тваіх не кіне,
Зямля — аснова ўсёй айчыне.
Менавіта на гэтай «новай зямлі», апрацаванай тысячамі сялянскіх рук і апетай дзясяткамі паэтаў, зарунеў першы нясмелы парастак. Люлялі-калыхалі яго звонкія, як крышталь, чыстыя, як крынічная вада, спевы таямнічых прыгажунь-русалак; зачароўваў сваімі дзівоснымі мелодыямі смык паплечнікаў Сымона-музыкі.
Калі «Бярозка» крыху падрасла, яе завабілі самотныя, напеўныя матывы купалаўскай «Жалейкі». У яе мелодыях напоўніцу загучала жывое народнае слова, якое так прыйшлося да душы малой. А паэтаў «Гусляр» апанаваў яе свядомасць чарадзейнымі казкамі, узнёслымі, рамантычнымі, часам вусцішнымі і трагічнымі, але заўсёды годнымі і прыгожымі. Дзяўчынка, як наяве, бачыла ў сваіх снах-мроях пракаветныя курганы, у якіх хаваюцца незлічоныя скарбы; легендарных герояў-волатаў, што заносілі меч над вялізнай і жудаснай пачварай; змрочную князёўну-здань, што праз здраджанае каханне кінулася ў вір; таямнічы гушчар непраходнага лесу, дзе на Купалле, як жар, гарыць-квітнее папараць:
Ходзяць хмары шумліва, паважна,
Падцінае хаўтурны ім звон;
Людзі плачуць над хлопцам, над княжнай,
Князю б’юць за паклонам паклон.
А працяг пра ўсё сталенне Бярозкі чытайце ў 12 нумары часопіса!
Ангеліна НАРУК,
ГДУ імя Ф. Скарыны
Стань чытачом або аўтарам часопіса!
Падпісныя індэксы «Бярозкі»
74822 — індывідуальны
74888 — індывідуальны льготны для членаў БРПА